Het maatschappelijk, cultureel en economisch belang van de audiovisuele sector is groot. Audiovisuele producties bieden dagelijks vermaak, inspiratie en de mogelijkheid tot reflectie aan miljoenen Nederlanders. Zij bereiken hun publiek via een fijnmazig landschap van filmtheaters en bioscopen, via lineaire uitzending en on demand-diensten. Recente successen onderstrepen de creatieve kracht en het innovatiepotentieel, zoals de verkoop van de dramaserie Máxima aan meer dan 72 landen, de Oscar voor de korte film I Am Not a Robot, en de selectie van de speelfilm Rietland en VR-producties Lacuna en From Dust voor het Filmfestival van Cannes. In de Nederlandse bioscopen groeiden onder meer de documentaires Nesjomme en De Wilde Noordzee en de speelfilms Loverboy: Emoties Uit, Bon Bini: Bangkok Nights, De Terugreis en De Tatta’s 2 tot publiekstrekkers. De actuele Satellietrekening Cultuur en Media van het CBS (1) en de Film Facts & Figures (2) van het Nederlands Filmfonds tonen de groei en het potentieel van de sector.
Tegelijkertijd staan het ondernemingsklimaat, verdienvermogen en de innovatieve en creatieve slagkracht onder grote druk door stijgende kosten als gevolg van inflatie, hogere kwaliteitseisen in samenhang met hoge internationale budgetten, een inhaalslag voor fair pay (3), onvoldoende financieringsmogelijkheden en het ontbreken van een gelijk speelveld met andere Europese landen. Investeringen, werkgelegenheid en talent verdwijnen naar het buitenland, waar wél ambitieuze financieringsmogelijkheden bestaan, zoals in België, Duitsland en Ierland. Dit leidt tot uitholling van onze industrie. Willen we de gedeelde ambitie van de sector, de overheid en het Filmfonds waarmaken – een divers, kwalitatief hoogstaand aanbod met hoge production value dat een breed publiek bereikt in eigen land en internationaal kan excelleren (4) – dan zijn structurele verbeteringen nodig.
We vragen uw commissie, zeker gezien de demissionaire status van het kabinet, daarom de procesvoortgang van een aantal urgente, samenhangende dossiers te waarborgen.
• Een snelle uitvoering van het toegezegde sectoronderzoek (5) naar relevante (markt)ontwikkelingen in de Nederlandse film- en audiovisuele sector. In de sector is veel informatie voorhanden. Anticipeer en trek lessen uit een vergelijkende analyse met andere landen – zoals België waar de succesvolle Tax Shelter-regeling al jarenlang vruchten afwerpt – om het Nederlandse beleid gericht te versterken. Een bredere, toekomstbestendige financieringsstructuur is nodig om een gelijk speelveld te creëren, en weglekken van investeringen en werkgelegenheid uit Nederland te voorkomen.
• Een gezonde arbeidsmarkt en een solide financieringsbasis voor producties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Aanvullende (fiscale) financieringsmogelijkheden zijn ook nodig om de gemiddelde loonachterstand van 42% voor fair pay en de ruwe genderloonkloof van 18,5% (6) die uit recent onderzoek blijken in te halen, én om te kunnen investeren in talent en vaardigheden die nodig zijn voor een professionele workforce. Versnel opvolging van de plannen van demissionair minister Bruins om het netwerk voor regionale talenthubs te versterken en het aantal werkervaringsplekken voor startend en ervaren talent te vergroten. De verkenning van FilmForward biedt hiervoor concrete handvatten.(7)
• De bezuinigingen op het publieke omroepbestel raken direct de film- en audiovisuele productiesector. Onafhankelijke producties leveren een substantiële, doelmatige en efficiënte bijdrage aan de publieke programmering en taakstelling. Waarborg de eerlijke toegang voor externe producenten en makers. Voorkom dat bezuinigingen op het publieke bestel primair en disproportioneel ten koste gaan van onafhankelijke producties. Behoud (geoormerkte) budgetten voor Nederlandse films, series, documentaires en andere culturele producties, ook via NPO-fonds en CoBO. Stimuleer publiek-private samenwerking om producties toereikend te financieren, onder meer door het wegnemen van belemmerende voorwaarden waaronder herziening van het dienstbaarheidsverbod. Betrek makers en onafhankelijke producenten actief bij de verdere uitwerking van de hervormingsplannen. Kortom: benut de creatieve, innoverende en ondernemende kracht van de sector.
De Nederlandse film- en audiovisuele sector werkt graag actief en constructief mee aan concrete oplossingen.
Met vriendelijke groet,
Nederlandse Audiovisuele Producenten Alliantie (NAPA)
Nederlandse Content Producenten (NCP)
Netwerk Scenarioschrijvers
Dutch Directors Guild (DDG)
Belangenvereniging voor acteurs (ACT)
Dutch Academy For Film (DAFF)
Audiovisuele Federatie Nederland (AFN)
Branchevereniging Facilitaire bedrijven Filmindustrie (BFF)
Netherlands Post Production Alliance (NPA)
Brancheorganisatie van filmdistributeurs (NVPI Film)
Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF)
(1) CBS, ‘Satellietrekening cultuur en media 2022’, 1 april 2025.
(2) Nederlands Filmfonds, ‘Film Facts & Figures of the Netherlands (preview)’, 8 mei 2025.
(3) PPMC Economisch Advies i.o.v. Kunsten ’92, ‘Meerkosten Fair Pay in de film- en audiovisuele sector’, 11 april 2025. Volgens de onderzoekers vereist Fair Pay: 1) sectorbrede toepassing van de Fair Pay praktijkinstrumenten ontwikkeld aan de Ketentafel FILM/AV; 2) toereikende productiebudgetten op basis van faire afspraken en structurele financiering; 3) de gezamenlijke inzet van alle betrokken financiers; en 4) de inzet van aanvullende financieringsinstrumenten, bijv. via fiscale stimuleringsmaatregelen zoals die in andere landen al bestaan.
(4) Minister Bruins, Kamerbrief over agenda audiovisueel aanbod ‘Verbeelding door inzicht, talentontwikkeling en samenwerking’, 7 november 2024; Werkgroep Sectorplan, Eindrapportage ‘Versterking positie culturele audiovisuele productie’, juni 2022; Staatssecretaris Uslu, Kamerbrief ‘Kracht door samenwerking: aanpak voor een sterk en zichtbaar Nederlands cultureel audiovisueel aanbod’, 18 juli 2022; Nederlands Filmfonds, Beleidsplan 2025-2028, 1 februari 2024.
(5) Minister Bruins, Kamerbrief over agenda audiovisueel aanbod ‘Verbeelding door inzicht, talentontwikkeling en samenwerking’, 7 november 2024.
(6) Universiteit Utrecht i.o.v. Vrouwen in Beeld en DAFF, ‘Loonkloof in beeld, een verkennend onderzoek naar een genderkloof’, maart 2025.
(7) FilmForward i.o.v. OCW, ‘Verkenning talentontwikkeling’, augustus 2024.
